Sudan, ordu ile paramiliter Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasında 15 aydır süren çatışmalar nedeniyle dünyanın en büyük yerinden edilme ve açlık krizini yaşamaya devam ediyor. Çatışmalardan doğrudan etkilenerek hayatını kaybedenlerin sayısı 16 bin olarak tespit edilse de sağlık sisteminin çökmüş olması sebebiyle ölü sayısının çok daha fazla olduğu tahmin ediliyor.
Birleşmiş Milletler (BM) Uluslararası Göç Örgütü (IOM), Sudan’da savaşın başladığı Nisan 2023’ten bu yana 7 milyon 720 bin 119 kişinin ülke içinde yerinden edildiği bilgisini paylaştı. Sınırı geçip komşu ülkelere gidenlerin sayısının 2 milyon 196 bin 355 olduğunu belirten IOM, bunların yüzde 55’inin 18 yaş altındaki çocuklar olduğunu ifade etti.
ÇOCUKLARIN YERİNDEN EDİLMESİNDE İLK SIRADA
Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF), Sudan’ın 5 milyon ile dünyanın en fazla çocuğun yerinden edildiği ülke olduğunu bildirdi.
IOM, yerinden edilmiş kişilerin yüzde 36’sının Hartum, yüzde 20’sinin Güney Darfur ve yüzde 14’ünün Kuzey Darfur eyaletinden olduğunu kaydetti. BM İnsani Yardım Koordinasyon Ofisi (OCHA), Sudan genelinde durum kötüleşmeye devam ederken kadınların, çocukların ve tüm ailelerin her şeyi geride bırakarak kaçmak zorunda kaldığını açıkladı. OCHA, Sudan’ın son 20 yılın en kötü gıda güvensizliği ile karşı karşıya olduğunu aktardı.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, iç savaşın sürdüğü Sudan’da her 5 kişiden 1’inin acil durum seviyesinde gıda güvensizliği yaşadığını vurguladı. Ghebreyesus, “755 bin kişi felaket düzeyinde açlıkla, 25,6 milyon kişi de akut seviyede açlıkla karşı karşıya. Bunlar, Sudan’da Entegre Gıda Güvenliği Aşama Sınıflandırması (IPC) tarafından kaydedilen en kötü açlık seviyeleri” ifadelerini kullandı.
“3 MİLYON İNSAN AÇLIKTAN ÖLEBİLİR”
İnsani yardım kuruluşu Uluslararası Kurtarma Komitesi (IRC) Sudan Ülke Direktörü Eatizaz Yusuf, devam eden savaş sebebiyle neredeyse ülkenin yarısının insani yardıma muhtaç durumda ve 3 milyon kişinin kıtlığın eşiğinde olduğunu ve açlıktan ölebileceğini ifade etti.
UNICEF Sudan Ülke Temsilcisi Mandeep O’Brien, yaklaşık 8,9 milyon Sudanlı çocuğun akut gıda güvensizliği ve hastalıklardan muzdarip olduğunu söyledi. UNICEF İcra Direktörü Catherine Russell, Sudan’ın çocuklar için “dünyanın en kötü yerlerinden biri” olduğunun altını çizdi.
Russell, Sudan’da milyonlarca çocuğun yetersiz beslenmeyle karşı karşıya olduğunu ve okula gidemediğini kaydetti.
ŞİDDETLİ ÇATIŞMALAR YAŞANIYOR
2003’te Sudan’ın batısındaki Darfur’da isyanı bastırmak için Ömer el-Beşir liderliğindeki hükümet ve ordu, bölgenin yerlisi Arap kökenli Cancavid milislerini silahlandırarak onların desteğini aldı. Darfur’daki çatışmada sivillere yönelik cinayet, tecavüz ve işkence dahil olmak üzere savaş suçları işlemekle suçlanan Cancavid milisleri, 2013’te yaklaşık 5 bin üye ile Muhammed Hamdan Dagalu liderliğinde İstihbarat Teşkilatına bağlı olarak resmi hüviyet kazandı.
HDK, başlarda dönemin Cumhurbaşkanı Beşir ve ordunun desteği, sonrasında da mali ve siyasi gücünün artmasıyla düzenli orduya paralel bir güç haline geldi.
Abdulfettah el-Burhan komutasındaki ordu ile HDK, Aralık 2018’deki halk ayaklanması sonrasında yönetimi ele geçirip, yaklaşık 30 yıl iktidarda kalan Cumhurbaşkanı Beşir’in Nisan 2019’da devrilmesini sağlamıştı.
Ardından sivillerin katılımıyla oluşturulan hükümette yer alan ordu ve HDK, 2021’de ise sivil hükümete karşı birlikte darbe düzenlemişti.
Askeri ve güvenlik reformu kapsamında HDK’nin orduya entegrasyonu meselesinde anlaşmazlığa düşmesinin ardından Ordu ve HDK arasında, 2023’ün nisan ayı ortasında çatışma başlamıştı. Ülkede o tarihten bu yana taraflar arasında şiddetli çatışmalar sürüyor.
